10 ważnych książek o śmierci i żałobie

Początek listopada to czas refleksji nad śmiercią, przemijaniem. Odwiedzamy groby i wspominamy bliskich, którzy odeszli. Śmierć należy do tematów tabu, a przecież brak rozmowy o niej nie sprawi, że jej unikniemy. Na czas zadumy przygotowałam zestawienie książek o żałobie i odchodzeniu, z którymi warto się zapoznać.

Michael Hebb – Porozmawiajmy o śmierci przy kolacji

Książka Porozmawiajmy o śmierci przy kolacji jest relacją z projektu autora, który polegał na spotkaniach obcych sobie ludzi podczas posiłku i rozmowach o śmierci. Michael Hebb opisał, co dzieje się podczas takich spotkań, o czym rozmawiają ich uczestnicy. Jednocześnie inspiruje do oswojenia tego tematu i pokazuje nieszablonowe podejścia do umierania swojego i bliskich.

Anne Tyler – Pożegnanie dla początkujących

Bohaterem książki jest niepełnosprawny Aaron, który przez całe życie toczył batalie z siostrą nieustannie dążącą do tego, by kierować jego losem. Dlatego Dorothy, szczera do bólu i niezależna młoda kobieta, którą pewnego dnia spotyka, jest dla niego niczym powiew świeżego powietrza. Para szybko staje na ślubnym kobiercu i zaczyna wieść spokojne, szczęśliwe życie. Aaron pracuje w rodzinnym wydawnictwie specjalizującym się w poradnikach „dla początkujących”. Kiedy na dom małżeństwa spada drzewo i śmiertelnie przygniata Dorothy, dla Aarona kończy się świat. Dopiero nieoczekiwany powrót żony z zaświatów i spotkania z nią w domu, na ulicy, w sklepie pomagają mu przeżyć trudne chwile i odnaleźć spokój.

Elisabeth Kübler-Ross – Rozmowy o śmierci i umieraniu

Rozmowy o śmierci i umieraniu to klasyczna pozycja literatury tanatologicznej, zaliczana do najbardziej ważkich dzieł psychologicznych XX wieku. Książka zawiera rozmowy autorki ze śmiertelnie chorymi przeprowadzone w jednym ze szpitali w Chicago. Rozmówcy dzielą się swoimi obawami, troskami, nadziejami i oczekiwaniami dotyczącymi zachowania rodziny, duchownych i personelu szpitalnego. Rozmowy o śmierci i umieraniu mogą pomóc czytelnikom stawić czoło, profesjonalnie i osobiście, końcowemu etapowi ludzkiego życia. Uświadamiają także, jak ważną rolę może odegrać każdy z nas, towarzysząc umierającemu.

Inga Iwasiów – Umarł mi. Notatnik żałoby

Inga Iwasiów napisała tę książkę tuż po śmierci swojego taty. Zawarła w niej cały swój smutek i pustkę po stracie ukochanego rodzica. Jak sama mówi, pisała ją, bo nie mogła robić nic innego. W oszczędnych słowach opowiada o uczuciach, które pojawiają się w chwili, gdy umiera ktoś najbliższy. Książka jest smutna, ale też kojąca, bo pozwala przyjrzeć się własnej żałobie.

Katarzyna Jabłońska, Jan Kaczkowski – Szału nie ma, jest rak

Ksiądz Jan Kaczkowski reprezentował sobą to, w jaki sposób, w moim przekonaniu, powinien wyglądać Kościół. W ciągu swojego krótkiego życia, przerwanego przez śmiertelny nowotwór mózgu, stworzył domowe hospicjum, budował hospicjum stacjonarne, organizował warsztaty i katechezy. Książka Szału nie ma, jest rak jest zapisem rozmowy, w której ksiądz Kaczkowski opowiada o swojej drodze do kapłaństwa. Przede wszystkim jest jednak opowieścią o gotowości na śmierć.

Irvin D. Yalom – Patrząc w słońce

Napisane w niepowtarzalnym stylu opowiadania Yaloma są głęboko poruszającym studium uniwersalnej kwestii śmiertelności. W dziele podsumowującym jego pracę i osobiste doświadczenie Yalom pomaga zrozumieć, że strach przed śmiercią leży u podstaw większości naszych niepokojów. W uświadomieniu sobie tego pomagać mogą rozmaite doświadczenia – marzenia senne, poczucie straty (np. śmierć ukochanej osoby, rozwód, utrata pracy lub dachu nad głową), choroba, trauma czy starzenie się. Autor przekonuje, że kiedy stajemy w obliczu własnej śmiertelności, czujemy się bardziej zainspirowani do zmiany priorytetów, głębszego komunikowania się z tymi, których kochamy, doceniania piękna życia i podejmowania ryzyka niezbędnego do osobistego spełnienia.

Peter Bognanni – To, co widzę bez ciebie

Nastoletnich czytelników może zainteresować powieść To, co widzę bez ciebie. Jej bohaterką jest siedemnastoletnia Tess, która rzuca liceum, ponieważ nie potrafi normalnie funkcjonować, od kiedy dowiedziała się, że nie żyje Jonah – chłopak, z którym od paru miesięcy codziennie wymieniała żartobliwe i czułe SMS-y, tweety i maile.
Nie miała żadnych podstaw, by przypuszczać, że chłopak, którego z wzajemnością pokochała, odbierze sobie życie.
Dziewczyna nadal do niego pisze, radząc sobie w ten sposób z rozpaczą i żałobą. Ku swemu zaskoczeniu pociechę odnajduje w najmniej oczywistym zajęciu: pomagając samotnemu ojcu w prowadzeniu jego nieco szalonej firmy pogrzebowej.
Tess coraz bardziej angażuje się w to zajęcie i próbuje na nowo ułożyć sobie relacje z ojcem. Jednak miłość, cierpienie i życie to zjawiska o wiele bardziej skomplikowane, niż się spodziewała. Zwłaszcza gdy otrzymuje wiadomość, która stawia 
jej świat na głowie.

Lisa M. Shulman – Mózg w żałobie

Mózg w żałobie to poruszająca historia wybitnej neurolożki, która zmierzyła się ze śmiertelną chorobą męża, lekarza. W 2011 roku u męża dr Lisy Shulman – dr. Williama Weinera – zdiagnozowano raka. Zmarł siedemnaście miesięcy później. Oboje byli neurologami. Nagle z lekarzy stali się pacjentami. Ta książka jest poruszającym zapisem przemyśleń ich obojga. Czytelnik towarzyszy im od chwili diagnozy, poprzez różne etapy walki z chorobą, aż do momentu pogodzenia się z sytuacją, w której się znaleźli.

Marcin Wicha – Rzeczy, których nie wyrzuciłem

Co zostaje po śmierci bliskiej osoby? Przedmioty, wspomnienia, urywki zdań? Narrator porządkuje książki i rzeczy pozostawione przez zmarłą matkę. Jednocześnie rekonstruuje jej obraz – silnej kobiety, która w peerelowskiej, a potem kapitalistycznej rzeczywistości umiała żyć według własnych zasad. Wyczulona na słowa nie pozwalała sobą manipulować, w codziennej walce o szacunek – nie poddawała się. Była trudna. Była odważna.

Roland Schulz – Jak umieramy. Co powinniśmy wiedzieć o śmierci

Co się dzieje z twoim ciałem, kiedy umierasz? Co czujesz? Smutek? Ból? A potem, kiedy twoje serce przestanie bić? Jak wygląda śmierć? Co nastąpi potem, zanim zostaniesz pochowany? Co pozostaje po człowieku? Jak znika ze świata w sensie fizycznym i duchowym – w pamięci potomnych? Jakich potrzeba warunków, ile czasu, aby wszyscy o nim zapomnieli? Aby zniknął bez śladu? Na te pytania odpowiada, i to bardzo szczegółowo, Jak umieramy Rolanda Schulza.

Przeczytaj również naszą recenzję książki Bezmatek.