Lista lektur obowiązkowych – szkoła średnia

Duma i uprzedzenie

Ciekawą lekturą uzupełniającą dla szkół średnich może być Duma i uprzedzenie Jane Austen. Pisarka w powieści skupia się na obyczajach oraz mentalności angielskiej arystokracji w XVIII/XIX wieku. Książka przedstawia głównie relację Elizabeth i pana Darcy’ego, ale oprócz tego podejmuje również inne istotne tematy, np. rolę kobiet, perypetie bohaterów i zwyczaje wyższych warstw społecznych. Autorka opisuje bale, sposób spędzania wolnego czasu, obowiązujące zasady oraz ukazuje, jak ważną rolę odgrywała wtedy reputacja. Duma i uprzedzenie to powieść, która ma ponadczasowe przesłanie, ponieważ uczucia i relacje międzyludzkie zawsze będą skomplikowane.

Igrzyska śmierci

Igrzyska śmierci Suzanne Collins to powieść doceniana na całym świecie, szczególnie wśród nastolatków i młodych dorosłych. Szkoda, że wiele osób zaczyna swoją przygodę w krainie Panem od ekranizacji, a nie pierwowzoru, i w ten sposób często pozostaje nieświadoma wkładu pomysłodawczyni całej historii. Tymczasem Igrzyska śmierci to wciągająca, przystępna dla młodych ludzi powieść dystopijna, pełna ponadczasowych motywów i trudnych tematów.

Problematyka utworu równie dobrze odnajduje swoje odwzorowanie we współczesności. Po pierwsze nasz świat jest wyraźnie podzielony na kraje wysoko i słabo rozwinięte, połączone handlem i spółkami, które często przynoszą jednostronne zyski. Po drugie powieść porusza temat mediów, manipulacji i propagandy szerzonej przez ludzi u władzy, ale też siłę oraz znaczenie jednostki. Zwraca uwagę na podziały w społeczeństwie i ukazuje, jak żałosne są ich podstawy. W dodatku pokazuje okrucieństwo i skutki wojny oraz warunki życia panujące w systemie totalitarnym. Opowiada o woli przetrwania, cierpieniu, miłości, przywiązaniu, polityce, strachu, odwadze, bezradności, walce. Posiada wszystkie te cechy, które powinna zawierać lektura dla uczniów szkoły średniej.

Błękitny zamek

Błękitny zamek jest ponadczasową historią, która pokazuje, że nie warto odkładać swoich marzeń na później, bo nigdy nie wiadomo, co czeka w życiu. Bohaterka książki, Joanna, dopiero gdy dowiedziała się, że jest nieuleczalnie chora, postanawia przeciwstawić się despotycznej rodzinie, przestać patrzeć na to, co ludzie powiedzą, i zacząć spełniać swoje marzenia. Chociaż książka została wydana wiele lat temu, porusza wciąż aktualne problemy, jakimi jest brak wsparcia rodziny czy strach przed życiem po swojemu, bo ważniejsza jest gra pozorów.

Las bogów

Choć literaturę niektórych naszych sąsiadów (jak Niemców czy Rosjan) często zdarza się omawiać w szkole, to niewiele mówimy o dziełach Litwinów. Pisarze z tego kraju często posiadają inny tryb tworzenia. Las bogów jest literackim zapisem wspomnień autora z pobytu w obozie koncentracyjnym. Owszem, dużo mówi się w szkole o tym okresie, ale polskie spojrzenie jest nieco patetyczne. Balys Srouga swój komentarz okrasza dużą dawką ironii oraz sarkazmu. Dodatkowo w obiektywny sposób wspomina o polskich więźniach.

Inni ludzie

Zazwyczaj Dorota Masłowska pojawia się w polskiej edukacji przy temacie innowacji
językowych. Jej debiut, Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną, pełen jest niepoprawnej polszczyzny i kolokwializmów. Jest to jednak starsza pozycja, którą można zastąpić nowszymi Innymi ludźmi. Choć działają na tej samej zasadzie, są bardziej aktualni dla dzisiejszej młodzieży. Atrakcyjnym atutem mogłaby okazać się muzyczność książki. Autorka bowiem tak napisała tę powieść, aby była ona rapowana. A przecież dziś króluje hip-hop.

Marta

Eliza Orzeszkowa kojarzy się nam ze żmudnym i przydługawym Nad Niemnem. Młodzież
nieczęsto sięga po tę lekturę ze względu na rozległe opisy przyrody. Kolejna powieść autorki, Marta, jest zupełnie inna. Opisuje nastroje panujące w ówczesnej epoce. Książkę można traktować jako feministyczną, gdyż zwraca uwagę na niską wartość kobiety w polskim społeczeństwie. Tytułowa Marta zmaga się z przeciwnościami losu, próbując zapewnić godny byt sobie i swojej córce. Jak się okazuje, jej trudności nie są spowodowane przez nią samą, a mimo to kobieta cierpi.