W moim wcześniejszym tekście zastanawialiśmy się nad tym, czy można urodzić się przestępcą. W tym artykule spojrzymy na wpływ pewnych części naszego organizmu na potencjał by stać się przestępcą z innej perspektywy. Zajrzymy w głąb naszego mózgu, który w skrajnych przypadkach może sprawić, że zmienimy się w całkiem inną osobę.
Jak wygląda wnętrze naszej głowy?
Ludzki mózg jest najbardziej złożonym narządem w ciele człowieka. Podstawowe jego części to mózg właściwy, pień mózgu, móżdżek oraz międzymózgowie. Szacuje się, że u większości ludzi waży on od 1,2 do 1,4 kilograma. W całym mózgowiu znajduje się około 1000 miliardów komórek nerwowych, co potwierdza, że jest to najbardziej złożona struktura ciała. Mózg razem z rdzeniem kręgowym tworzą ośrodkowy układ nerwowy, który kontroluje wszystkie najważniejsze procesy życiowe, takie jak czynności serca oraz oddychanie.
Co stałoby się, gdyby tak ważny organ uległ znacznemu uszkodzeniu?
Odpowiedź opiera się na przykładzie Phineasa Gage’a. Phineas Gage (1823-1860) był brygadzistą, który uległ poważnemu wypadkowi podczas prac pirotechnicznych związanych z układaniem torów kolejowych. We wrześniu 1848 roku w wyniku potężnej eksplozji metalowy pręt (długości 1 metra, średnicy ponad 3 cm i wadze 6 kilogramów) wystrzelił w powietrze. W locie przeszył lewy policzek Gage’a, tylną część lewego oczodołu, okolicę czołową mózgu, wewnętrzną powierzchnię lewego płata czołowego, zaś wylatując z czaszki uszkodził prawdopodobnie także część grzbietowego, tylnego obszaru płata czołowego.
Dodatkowo, poważnemu uszkodzeniu uległa też jego kora przedczołowa, która odpowiedzialna jest za działanie pamięci roboczej, planowanie ruchów i działań, rozważanie ich konsekwencji, a także wpływa hamująco na spontaniczne i często gwałtowne stany emocjonalne, których źródłem są procesy zachodzące w podwzgórzu i układzie limbicznym.
Co stało się z Phineasem?
Pomimo tak poważnych obrażeń, Gage nie tylko przeżył. Był on cały czas przytomny, o własnych siłach wsiadł do powozu oraz był w stanie zrelacjonować lekarzowi cały przebieg wypadku. Jego rekonwalescencja trwała dwa miesiące – po tym czasie został uznany za całkowicie wyleczonego. Na początku uważano, że jedynym trwałam uszczerbkiem na zdrowiu mężczyzny była utrata lewego oka, jednak w niekrótkim czasie okazało się, że nie była to prawda. Po jakimś czasie lekarza Gage’a – doktora Harlowa – zaczęły niepokoić zmiany w zachowaniu jego pacjenta. Przed zajściem Phineas opisywany był przez swoich kolegów z pracy jako kulturalny mężczyzna, wyjątkowo dobry i pomocny fachowiec, jak i zrównoważona i pełna energii osoba. Opis ten uległ znacznej zmianie po przytoczonym zajściu, kiedy to Gage zyskał opinię człowieka kapryśnego i niezdecydowanego, tworzącego niezliczone plany na przyszłość, które szybko jednak porzucał. Cytując: „Stał się człowiekiem o zdolnościach intelektualnych dziecka i zwierzęcej zapalczywości silnego mężczyzny”.
Przełom w medycynie
Już w czasach starożytnych medycy odkryli, że istnieje wpływ uszkodzeń mózgu na upośledzenie funkcji poznawczych czy językowych. Jednakże wypadek Phineas’a Gage’a był swego rodzaju przełomem w neurologii. Był on pierwszym przypadkiem udowadniającym, że uszkodzenia okolic czołowych mózgu mogą prowadzić do trudności w podejmowaniu decyzji, upośledzenia samokontroli (w szczególności realizacji powziętych uprzednio zamiarów), a nawet do trwałych zmian w usposobieniu (osobowości). Jego znajomi oraz współpracownicy twierdzili nawet, że po wypadku stał się on całkiem inną osobą.
Przypadek Phineas’a Gage’a został opisany w książce Błąd Kartezjusza Antonia Damasio: „Przypadek Gage’a ‘mimowolnie’ pokazywał, że istnieją w mózgu ośrodki w szczególnym stopniu odpowiedzialne za wyjątkowe własności osobowości ludzkiej, m.in. za antycypowanie przyszłości i planowanie jej w zgodzie ze skomplikowanymi zasadami życia społecznego, poczucie odpowiedzialności wobec siebie i innych, zdolność do zorganizowanej troski o własne przetrwanie i kierowanie się wolną wolą”.
Phineas Gage – dalsze życie
Wcześniejszy cytat wspierają dalsze, dość smutne losy Gage’a – od ukończenia rekonwalescencji, aż po kres jego życia. Zaczął on próbować się w coraz to nowszych zawodach np. jako kierowca sześciokonnego dyliżansu w Chile, na trasie Valparaiso–Santiago.
Niestety raz za razem szybko tracił on kolejne posady, prowadząc dodatkowo iście awanturniczy tryb życia. W końcu w 1850 roku zdecydował się dołączyć do trupy cyrkowej, w której podczas występów, chętnie pokazywał on pręt oraz blizny po swoich ranach.
Phineas Gage zmarł w 1860 roku w wieku zaledwie 37 lat. Przyczyna jego śmierci nie jest do końca jasna, jednak najpopularniejszą jej wersją jest, że były nią powtarzające się napady padaczkowe. Jego czaszkę i pręt można zobaczyć obecnie w Warren Anathomical Museum w Bostonie w USA.
Ciekawostka: Przypadek Phineas’a Gage’a wspomniany jest w serialu Stranger Things.
Zajrzyjcie też do artykułu mojej redakcyjnej koleżanki: https://writerat.pl/jak-poprawic-relacje-w-zwiazku-rozmawiaj-i-sluchaj-587-2-writerat-opisuje/
