Rodzinna Europa – osobista refleksja
Dzieciństwo
Autor Rodzinnej Europy bardzo dba o szczegóły. Miłosz opisuje wieś oraz dorastanie w cieniu zesłań, rewizji i rozstrzelań. Bardzo szybko zaadaptował się do nowych warunków – nieświadomie nauczył się języka rosyjskiego oraz zachwycał się niemieckimi orkiestrami wojskowymi. Miłoszowi niezwykle realistycznie udało się oddać świat widziany oczami dziecka. Jako nieświadomy chłopiec był ciekawy otaczającej go rzeczywistości, np. zachwycał się ptakami i naturą.
Wspomina także o szkole, nauczycielach (np. o Chomiku), znienawidzonych lekcjach wychowania fizycznego, fascynacji przyrodą, pierwszym wyjściu do kina oraz wygłoszeniu w czwartej klasie odczytu o Darwinie. Doświadczenia z przeszłości Miłosza są pełne emocji, detali i osobistych przeżyć. Podsumowując swoje dzieciństwo, autor nie szczędzi komentarzy, które dosadnie opisują brutalność świata dorosłych: „wszystko to nie jest zdrowe dla dziecięcego serca”.
Kultura jako forma walki
Europa Wschodnia
Rodzinna Europa nie jest jedynie osobistą historią Miłosza. Autobiografia to także refleksja o Europie Wschodniej. Miłosz pisze o Litwie jako państwie niejednolitym religijnie i narodowo, o sytuacji chłopów oraz procesie emancypacji. Wspomina również przodków, którzy przyczynili się do aktualnych nieszczęść, ukazując, jak historia rodzinna może splatać się z historią polityczną.
W autobiografii nie brakuje także rozważań na temat stosunków między różnymi państwami, np. Polską i Rosją. Miłosz pokazuje, że wzajemna nienawiść obu narodów nie zrodziła się w XX wieku, lecz ma korzenie sięgające wcześniejszych lat. Przytacza również spór między Puszkinem a Mickiewiczem, ukazując, że literatura potrafi być polem bitwy idei.
Rodzinna Europa – podsumowanie
Rodzinne Europa to autobiograficzny esej. Czasami może być trudny w odbiorze ze względu na nieustanne komentarze oraz analizy autora. Jednak z pewnością lektura nie pozostaje obojętna. W autobiografii jest bardzo dużo refleksji o świecie historii i kultury. Miłosz często zatrzymuje się przy konkretnym wątku i szczegółowo go rozwija, co pozwala czytelnikowi spojrzeć na świat z różnych perspektyw. Można wręcz powiedzieć, że historia pisarza jest literacką medytacją nad losem jednostki i jej tożsamości.
Polecam także Tyle słońca. Anna Jantar. Biografia – droga do sławy
