Wielogłosem
Zaufanie składa się z czterech opowieści. Pierwsza jest powieścią o małżeństwie Rasków. Bogactwo Benjamina i Helen obrosło legendą, zwłaszcza że Wielki Kryzys zupełnie ich nie dotknął. Przeciwnie, wydaje się, że to Benjamin Rask kieruje wydarzeniami w taki sposób, że wyciąga z nich największe korzyści. Jego żona w tym czasie zajmuje się dobroczynnością, z rozsądkiem i umiarem korzystając z majątku męża. Pasmo sukcesów przerywa choroba psychiczna Helen. Kobieta trafia do szwajcarskiego sanatorium, gdzie sławny profesor poddaje ją eksperymentalnej terapii. Po niosącym nadzieję początku leczenie kończy się śmiercią Helen.
W drugiej części poznajemy inną wersję tych samych wydarzeń w formie niedokończonego pamiętnika Andrew Bevela, w którym opowiada on o sukcesie finansowym oraz o żonie – Mildred. Choć jego wersja zawiera punkty styczne, to jednak różni się od pierwszej. W trzeciej części dowiadujemy się, że wspomniany pamiętnik redagowała dla Bevela jego sekretarka, Ida Partenza. Jej zainteresowanie wzbudziła przede wszystkim postać Mildred, jej codzienność, zainteresowania i styl życia. A to poznajemy w części czwartej zawierającej zapiski z dzienników kobiety.
Każda z tych opowieści jest inną kreacją rzeczywistości. Różnią się przede wszystkim charakterystyką postaci Mildred Bevel, która przedstawiana jest albo jako psychicznie chora biedaczka, albo słodka, naiwna i ciepła pani domu. Perspektywa Idy nie potwierdza ani jednej, ani drugiej wersji. Ile prawdy jest w słowach samej Mildred? Czy można zaufać którejkolwiek relacji?
Pieniądze kształtują rzeczywistość
Początkowo Zaufanie wydaje się opowieścią o życiu bogaczy, którzy zbili fortunę na spekulacjach giełdowych. Pieniądz jest tutaj towarem wymagającym olbrzymiej uwagi i umiejętności analizowania danych. Umówiliśmy się, że warto o niego zabiegać. Choć gwarantuje dostęp do wszystkich innych dóbr, to sam w sobie nie jest niezbędny do życia.
Zaufanie jest powieścią, która zwraca uwagę na to, że narracja o rzeczywistości zależy od punktu widzenia. Władza, jaką dają pieniądze, ma możliwość wpływania na opinię publiczną i kształtowania rzeczywistości pod dyktando bogaczy. Wystarczy człowiek z wizją i pieniędzmi, by wymazać z ludzkiej świadomości niektóre fakty i zastąpić je własnymi przekonaniami. To dosyć niepokojące, zważywszy na chaos informacyjny, którego doświadczamy na co dzień.
W tym kontekście zwraca uwagę fakt, że bohaterowi powieści zależy na wymazaniu z powszechnej świadomości roli, jaką w jego sukcesie finansowym odegrała żona. Matką jego osiągnięć być może jest Mildred. Wobec tego próby ukazania jej jako kury domowej, zainteresowanej głównie wiciem przytulnego gniazda, impulsywnymi działaniami charytatywnymi i mało ambitną sztuką aż wołają o sprawiedliwość. Jednak to oczywiście tylko jedna z możliwych wersji wydarzeń. Taka narracja odpowiada ówczesnym normom społecznym. Mildred, jako kobieta, nie mogłaby działać na giełdzie samodzielnie. Poza tym nie posiadała odpowiedniego kapitału.
Podsumowanie
Warto zauważyć, że opowieść Hernana Diaza to nie tylko budząca refleksje treść, ale też możliwość obcowania ze wspaniałym językiem i różnorodną stylizacją literacką. Każda z części charakteryzuje się odrobinę innym stylem i konwencją. To jedna z tych książek, które czyta się lekko, szybko i przyjemnie, jednak nie jest łatwo przejść do następnej bez zastanowienia się nad jej wydźwiękiem. Można się zastanawiać, do czego odnosi się tytułowe zaufanie. Czy do wiary w siłę pieniądza, w relacje międzyludzkie, a może słowo pisarza czy publicysty?
O Wielkim Kryzysie opowiada również książka Zima świata Kena Folleta!
